بررسی پیوند حماسه و دین در خاوران نامه ابن حُسام خوسفی

مولانا محمّد بن حُسام خوسفی (تولد: 782 یا 783 هجری ق، وفات: 874 یا 875 هجری ق)، از جمله شاعرانی است که دست توانایی در شعر و شاعری به خصوص حماسه دینی داشته است. خاوران نام? او مبتنی بر 22500 بیت، در بحر متقارب در ذکر مبارزات حضرت علی بن ابی طالب(ع) و جنگاوریهای او در سرزمین خاوران است که از بهترین نمونه های حماسه دینی در ادب فارسی می باشد. وجود جنبه های قوی حماسی و دینی و پیوند عمیق بین حماسه و مسائل دینی از ویژگی های برجسته این اثر می باشد. این پژوهش که به شیو? توصیفی- تحلیلی انجام شده است، در پی بررسی جنبه های حماسی و دینی با هدف نمایاندن پیوند حماسه و دین در خاوران نامه می باشد. توجه به اصول و فروع دین، وجود قهرمانان و بزرگان آرمانی و دینی از قبیل پیامبر(ص) و حضرت علی(ع)، دعوت به اسلام و جهاد برای ترویج دین اسلام، مبارزه با کفر و بت پرستی و اشاره به آیات و احادیث از خاوران نامه اثری دینی ساخته و از آنجا که این قهرمانان دینی از نیروها و ظرفیت های خارق العادّه و مبالغه آمیز برخوردارند، به سفرهای مخاطره آمیز می روند، رجزخوانی کرده و از انواع و اقسام سلاح درنبردها استفاده می کنند، دشمن را می فریبند و نیروهای غیبی و دیو و جادو در این اثر وجود دارد و همچنین دارای وزن حماسی، لحن و واژگان تداعی کنند? فضای حماسی، اغراق و مبالغه، توصیفات زیبا و... می باشد، اثری حماسی است و در آن حماسه و دین با هم در آمیخته و از آن یک حماسه دینی ساخته است. از بین شاعران حماسه سرا و دینی، ابن حُسام نخستین شاعری است که در خاوران نام? خود، حماسه و دین را با هم درآمیخته است. خاوران نامه از یک طرف ویژگی های حماسه را دارد و از طرف دیگر قهرمان این حماسه، امام علی (ع) و یارانش می باشند و هدف از آن نیز تبلیغ و ترویج دین و مبارزه با کفر و بت پرستی و توجه به اصول و فروع دین می باشد و به این صورت حماسه و دین با هم پیوند یافته است.